درباره او می گویند که از آتش بدتر است. و اگر جابجایی برای بزرگسالان بسیار دردسر است، در مورد کودکان چه صحبتی کنیم. تغییر منظره چه تاثیری بر کودک دارد؟ و آیا می توان استرس را کاهش داد؟
در کارتون «Inside Out»، یک دختر 11 ساله به طرز بسیار دردناکی انتقال خانوادهاش به مکانی جدید را تجربه میکند. تصادفی نیست که سازندگان فیلم این طرح را انتخاب کردند. تغییر اساسی مناظر نه تنها برای والدین، بلکه برای کودک نیز استرس بزرگی است. و این استرس می تواند طولانی مدت باشد و بر سلامت روان فرد در آینده تأثیر منفی بگذارد.
هر چه کودک کوچکتر باشد، تغییر محل سکونت را راحت تر تحمل می کند. این چیزی است که ما فکر می کنیم و اشتباه می کنیم. روانشناسان آمریکایی ربکا لوین کاولی و ملیسا کول متوجه شدند1که حرکت به ویژه برای کودکان پیش دبستانی دشوار است.
ربکا لوین میگوید: «کودکان کوچکتر کمتر به مهارتهای اجتماعی دست مییابند، بیشتر احتمال دارد مشکلات عاطفی و رفتاری داشته باشند». این اثرات می تواند سال ها ادامه داشته باشد. دانشآموزان پایههای ابتدایی یا متوسطه حرکت را راحتتر تحمل میکنند. نتایج مطالعه نشان داد که اثرات منفی حرکت - کاهش عملکرد تحصیلی (به ویژه در ریاضیات و درک مطلب) در کودکان بزرگتر چندان واضح نیست و تأثیر آنها به سرعت ضعیف می شود.
کودکان در عادات و ترجیحات خود محافظه کار هستند
هر پدر و مادری میداند که برای مثال، وادار کردن کودک به امتحان یک غذای جدید چقدر دشوار است. برای کودکان، ثبات و آشنایی حتی در چیزهای کوچک مهم است. و هنگامی که خانواده تصمیم می گیرد محل زندگی خود را تغییر دهد، در نتیجه بلافاصله کودک را مجبور می کند تا عادات بی شماری را ترک کند و به قولی، بسیاری از غذاهای ناآشنا را در یک جلسه امتحان کند. بدون اقناع و آمادگی.
گروه دیگری از روانشناسان مطالعه مشابهی را انجام دادند.2با استفاده از آمار دانمارک در این کشور، همه جابجایی های شهروندان به دقت ثبت می شود و این فرصتی بی نظیر برای مطالعه تأثیر تغییر محل سکونت بر کودکان در سنین مختلف فراهم می کند. در مجموع، آمار بیش از یک میلیون دانمارکی متولد بین سالهای 1971 و 1997 مورد مطالعه قرار گرفت. از این تعداد، 37 درصد شانس زنده ماندن از این انتقال (یا حتی چندین نفر) را قبل از سن 15 سالگی داشتند.
در این مورد، روانشناسان بیشتر به عملکرد مدرسه علاقه نداشتند، بلکه به بزهکاری نوجوانان، خودکشی، اعتیاد به مواد مخدر و مرگ و میر زودرس (خشونت آمیز و تصادفی) علاقه داشتند.
مشخص شد که در مورد نوجوانان دانمارکی، خطر چنین پیامدهای غم انگیزی به ویژه پس از حرکت های متعدد در اوایل نوجوانی (12-14 سال) افزایش یافته است. در عین حال، وضعیت اجتماعی خانواده های مختلف (درآمد، تحصیلات، اشتغال) که توسط دانشمندان نیز مورد توجه قرار گرفت، بر نتیجه مطالعه تأثیری نداشت. این فرض اولیه مبنی بر اینکه اثرات نامطلوب ممکن است در درجه اول بر خانواده هایی با سطح تحصیلات و درآمد پایین تأثیر بگذارد تأیید نشده است.
البته همیشه نمی توان از تغییر محل سکونت اجتناب کرد. مهم است که کودک یا نوجوان پس از نقل مکان، چه در خانواده و چه در مدرسه، تا حد امکان از حمایت برخوردار شود. در صورت لزوم، می توانید از کمک روانشناسی نیز استفاده کنید.
ساندرا ویتلی، متخصص بریتانیایی روانشناسی کودک، توضیح میدهد که هنگام حرکت، کودک استرس شدیدی را تجربه میکند، زیرا نظم کوچکی که مدتهاست میدانست فرو میریزد. این به نوبه خود منجر به افزایش احساس ناامنی و اضطراب می شود.
اما اگر این حرکت اجتناب ناپذیر باشد چه؟
البته، این مطالعات را باید در نظر داشت، اما نباید آنها را به عنوان یک امر اجتناب ناپذیر مهلک تلقی کرد. بستگی زیادی به جو روانی خانواده و شرایطی دارد که باعث این جابجایی شده است. یک چیز طلاق والدین است و یک چیز دیگر تغییر کار به شغل امیدوارکننده تر. برای کودک مهم است که ببیند والدین در حین حرکت عصبی نمی شوند، اما این قدم را با اطمینان و با روحیه خوب انجام دهند.
مهم است که بخش قابل توجهی از وسایل خانه قبلی او با کودک حرکت کند - نه تنها اسباب بازی های مورد علاقه، بلکه مبلمان، به ویژه تختخواب او. چنین مولفه هایی از شیوه زندگی سابق به اندازه کافی برای حفظ ثبات درونی مهم هستند. اما نکته اصلی این است که کودک را به صورت تشنجی، ناگهانی، عصبی و بدون آمادگی از محیط قدیمی بیرون نکشید.
1 R. Coley & M. Kull «مدلهای تجمعی، زمانبندی خاص و تعاملی تحرک مسکونی و مهارتهای شناختی و روانی کودکان»، رشد کودک، 2016.
2 R. Webb al. «پیامدهای نامطلوب در اوایل دوران میانسالی مرتبط با تحرک مسکونی در دوران کودکی»، مجله آمریکایی طب پیشگیری، 2016.