در مورد پارادوکس های فرآیند خودشکوفایی شخصیت

â € ‹â €‹ â € ‹â €‹ â € ‹â €‹ â € ‹منتشر شده توسط: MOTKOV OI در مورد پارادوکس های فرآیند خودشکوفایی شخصیت / استاد. 1995، شماره 6، ص. 84-95

چکیده - یک رویکرد اصلی برای مطالعه خودآگاهی و هماهنگی یک فرد پیشنهاد شده است. نشان داده شده است که تعادل بهینه بین موفقیت و دستیابی به هماهنگی برای رشد شخصیت موثر مورد نیاز است.

خالق نظریه خودشکوفایی شخصیت A. Maslow نیاز به خودشکوفایی را اینگونه تعریف می کند: «میل شخص برای تحقق خود» (23، ص 92). انسان باید همان چیزی باشد که می تواند باشد: یک نوازنده باید موسیقی بسازد، یک هنرمند باید نقاشی کند. "ولی. مزلو شخصیت های خودشکوفایی را کسانی می نامد که زندگی را کاملتر و کاملتر از افراد عادی می گذرانند. این در مورد ... توانایی استفاده از پتانسیل درونی است» (21، ص XNUMX).

اصطلاح «خودشکوفایی» اولین بار توسط K. Goldstein استفاده شد. مزلو خودشکوفایی را نه تنها به عنوان یک حالت پایانی، بلکه به عنوان فرآیندی برای شناسایی و تحقق توانایی های خود می دانست. او معتقد بود که «آدمی همیشه می‌خواهد درجه یک باشد یا تا آنجا که می‌تواند خوب باشد» (13، ص 113). ما می بینیم که مزلو خودشکوفایی را بر بالاترین دستاوردها متمرکز می کند، حداکثر در حوزه ای که فرد به طور بالقوه مستعد آن است. واقعیت این است که او مطالعات زندگی‌نامه‌ای روی افراد مسن با موفقیت بالا در زمینه انتخابی خود انجام داد - انیشتین، ثورو، جفرسون، لینکلن، روزولت، دبلیو جیمز، ویتمن و غیره. او ویژگی‌های شخصیتی «زیبا، سالم، قوی، افراد خلاق، فاضل، بصیر» (همان، ص 109). اینها افرادی با سطح بالایی از خودشکوفایی هستند. آنها با ویژگی هایی مانند تمرکز بر زمان حال، مرکز کنترل درونی، اهمیت بالای رشد و ارزش های معنوی، خودانگیختگی، تحمل، استقلال و استقلال از محیط، احساس اجتماع با انسانیت به عنوان یک کل مشخص می شوند. جهت گیری قوی تجاری، خوش بینی، هنجارهای اخلاقی درونی باثبات، دموکراسی در روابط، وجود یک محیط صمیمی که شامل چند نفر از افراد نزدیک است، خلاقیت، انتقادپذیری در رابطه با فرهنگ خود (اغلب خود را در یک محیط فرهنگی منزوی می یابند که نمی پذیرند) ، خودپذیری بالا و پذیرش دیگران (20، ص 114؛ 5، ص .359).

در متن این مقاله به جنبه های سنی و فرهنگی خودشکوفایی شخصیت توجه ویژه ای شده است. ما هنوز نمی دانیم که داده های ما چقدر برای جوانان قابل استفاده است. ما نمی دانیم خودشکوفایی در فرهنگ های دیگر به چه معناست...» (13، ص 109). و در ادامه: «...جوانان از فقدان ایثار و از خجالت و خودپسندی مفرط رنج می برند» (همان، ص 112). «تنها در نوجوانی است که جنبه‌های خاصی از خودشکوفایی مهم می‌شود، که در بهترین حالت، می‌توان از قبل در بزرگسالی به آن پی برد» (20، ص 113).

ما مطالعه ای در مورد میزان هماهنگی در شخصیت دانش آموزان دبیرستانی و دانشجویان فلسفه دانشگاه آزاد روسیه انجام دادیم. با توجه به دانش آموزان کلاس 10 ژیمناستیک مسکو، همچنین شامل تعیین سطح خودشکوفایی فرد می شود. در روانشناسی خانگی، این اولین مطالعه در مورد خودشکوفایی دانش آموزان دبیرستانی است. جالب ترین و متناقض ترین آن این بود که پدیده های ناهماهنگی شخصی در دانش آموزانی با سطح بالایی از خودشکوفایی یافت می شد. تئوری مزلو شخصیت های خودشکوفایی را عموماً کاملاً هماهنگ، متعادل در درون خود و با محیط بیرونی، به عنوان افرادی با سطح رشد بالا توصیف می کند. ما این را در دانش آموزان دبیرستانی خود ندیدیم. این مقاله به تجزیه و تحلیل نتایج مطالعه ما، علل عدم تعادل درونی و بیرونی در جوانان بسیار بالفعل اختصاص دارد.

قبل از شروع به تجزیه و تحلیل، ما به طور خلاصه مفاد مفهومی را که آزمایش ما بر آن استوار است، توضیح می دهیم.

شخصیت در این مورد به معنای وسیع به عنوان حوزه انگیزشی روان انسان درک می شود. افراد به دنیا می آیند و می شوند. پتانسیل اولیه و طبیعی یک فرد دارای ساختار پیچیده ای است و حداقل شامل سه جزء مرتبط با یکدیگر است: فراآرزوهای اساسی (نیازها)، پتانسیل شخصیت شناختی و پتانسیل فرهنگی (نگاه کنید به شکل 1).

پتانسیل طبیعی چارچوب شخصیتی است که در طول زندگی پوسته های جدیدی پیدا می کند: I-پتانسیل ها در قالب مفاهیم II، مفاهیم I-You و I-We (روابط با جامعه خرد و کلان)، طبیعت I-Earth و I. - مفاهیم جهان علاوه بر این، در مرز با جهان بیرونی و درون فردی، یک لایه موقعیتی-شخصی وجود دارد. به طور کلی، یک شخصیت دارای یک پتانسیل اولیه طبیعی، پتانسیل I و یک بلوک موقعیتی است که فقط با اهداف موقعیتی و "لحظه ای" سروکار دارد.

چهار آرزوی اساسی به - تقسیم می شوند

تطبیقی ​​اولیه:

من - برای حفظ و تداوم زندگی - تا خود ویرانگری، مرگ.

II - به قدرت شخصیت (اعتماد به نفس و عزت نفس بالا) - به ضعف شخصیت (عدم اطمینان، عزت نفس پایین).

تطبیقی ​​ثانویه:

III - به آزادی، تکیه بر خود - عدم آزادی، تکیه بر دیگران.

IV - به توسعه، خود تحقق، خودشکوفایی - به عملکرد معمولی، کلیشه ای.

گرایش های شخصیت شناختی شامل مولفه های انگیزشی خلق و خو و ویژگی های منش است. ویژگی های شخصیتی در سن 15-16 سالگی بالغ می شوند و تا حدی قابل آموزش و خودآموزی هستند. آنها تعدیل می کنند، یک الگوی فردی به فرآیند اجرای پایه و همه تشکل های انگیزشی دیگر می دهند. انگیزه های فرهنگی نیز همین کار را انجام می دهند.

انگیزه های فرهنگی - اینها روابط اولیه اخلاقی - غیراخلاقی، زیبایی شناختی - غیر زیبایی شناختی، شناختی - غیرشناختی، روانی-تنظیمی - غیر روانی-تنظیمی، بدنی-تنظیمی - روابط غیر جسمانی- تنظیمی شخصیت هستند. بر اساس آنها ارزش ها از جمله ارزش های معنوی شکل می گیرند.

همه انگیزه های شخصی هستند طبیعت قطبی. آرزوها و تمایلات مثبت و منفی در شکل 1 نشان داده شده است. XNUMX با علائم «+» و «-». این علائم نشان دهنده انگیزه های مخالف است. آنها را می توان از دیدگاه های مختلف ارزیابی کرد. به عنوان مثال، این که آیا این میل به انطباق درونی و بیرونی شخصیت کمک می کند یا نه، تحقق خود. همه آرزوها و گرایش ها در یک حالت بالقوه یا بالفعل (آماده برای اجرا) یا در حالت بالفعل هستند. در مرحله اول، آرزوی بالقوه به حالت واقعی تبدیل می شود.

با آرمان اساسی IV (توسعه، خودشکوفایی)، سیستم اولیه داده شده نیز به صورت داخلی متصل است. هدف زندگی شخص توسعه را بر فعالیت های خاصی متمرکز می کند. یعنی تعدیل کننده فرآیند خودسازی فرد نیز هست. غالباً این سیستم در حالت نهفته است و نیاز به تلاش برای تعیین سرنوشت خود، آگاهی دارد. معنای زندگی مردم در تحقق هماهنگ اهداف زندگی آنها نهفته است.

همه اجزای شخصیت اصلی، و ما قبل از هر چیز در مورد آن صحبت خواهیم کرد، به روند توسعه کمک می کند. با این حال، این مؤلفه ها اغلب در درون خود و در بین خود ناهمگون، نامتعادل، متناقض هستند. وظیفه ویژه توسعه، خودشکوفایی "روان سنتز" همه بخش های شخصیت در بین خود، ادغام آنها در یکپارچگی کلی است. تعادل بهینه انگیزه های مختلف برای یک فرد معین وجود دارد. سیستم تعادل های بهینه درونی شخصیت را ایجاد می کند هماهنگی درونی (19 و غیره).

تعادل های بهینه شخصیت را می توان با محیطی که شخصیت در آن زندگی و عمل می کند نیز برقرار کرد. چنین هارمونی خارجی خود شخصیت در رابطه با روان اجرایی (توانایی ها، فرآیندهای ذهنی)، با بدن، با جامعه خرد کلان، با طبیعت زمینی زنده و بی جان، با جنبه های مختلف کیهان، اصول اساسی هستی، رشد می کند. فرآیند برقراری چنین تعادل های بهینه ای در درون شخصیت و با جنبه های محیط آن، هماهنگ سازی شخصیت نامیده می شود. نتیجه این فرآیند، سطح مشخصی از هماهنگی شخصیتی است. هماهنگی درونی، توافق با خود در تعادل های بهینه آرزوهای اساسی منفی و مثبت، آرزوهای اولیه و ثانویه تطبیقی، نسبت های بهینه بین اجزایی و غیره بیان می شود، علاوه بر این، در حالت های ذهنی بهینه، تجربیات عاطفی بیان می شود. هماهنگی بیرونی در سطح بهینه تحقق انگیزه ها، در سبک زندگی و عملکرد مطلوب خود را نشان می دهد.

یک سوال مشروع مطرح می شود: چیست؟ معیار هماهنگی و بهینه بودن روابط درونی و بیرونی، قوام شخصیت؟ چندین معیار مشخص شده است:

1. هماهنگی - درجه یکپارچگی کمی بالاتر از حد متوسط، یکپارچگی شخصیت (ادغام درونی و بیرونی با نسبت تعادل بهینه و غیربهینه در اجزای شخصیت، در سبک زندگی و در تحقق خود تعیین می شود).
2. بهینه بودن: اطمینان از تحقق خود درازمدت و پایدار توسعه، زیرا تنها چنین توسعه ای می تواند شرایطی را برای توسعه کامل تر همه پتانسیل های طبیعی یک فرد، کل سیستم اهداف زندگی او ایجاد کند (شما باید قوانین را رعایت کنید. تحقق مستمر اهداف فرد در زمان و قانون ناهمسانی رشد - بلوغ سنی نابرابر پتانسیل ها و به فعلیت رساندن نابرابر احتمالی آنها؛ بنابراین، توسعه عبارت است از انباشت سازگاری های فردی، افزایش در ارتباط با این، پیچیدگی. ، یکپارچگی سیستم جهت گیری رفتار، پیچیدگی و بهینه سازی عملکرد، افزایش، با توسعه هماهنگ، خرد زندگی).
3. غلبه پایدار لحن عاطفی مثبت، سلامتی خوب، تجربیات مثبت؛
4. کمی بالاتر از حد متوسط ​​رضایت از زندگی خود (موقعیت در خانواده، در محل کار، زندگی به طور کلی)؛
5. حضور اکثریت جهت گیری های فرهنگی مثبت از مجموعه جهت گیری های اساسی (از جمله جهت گیری های معنوی) و اکثریت فعالیت های سازگارانه ضروری که یک سبک زندگی بهینه را تشکیل می دهند.

ما مانند A. Maslow، S. Buhler، K. Rogers، K. Horney، R. Assagioli و دیگران، خودآگاهی، خودشکوفایی هدف زندگی خود را به عنوان جنبه مرکزی رشد شخصیت در نظر می گیریم. با این حال، اگر مزلو مفهوم خودشکوفایی خود را در درجه اول بر حداکثر دستاوردها متمرکز کند، آنگاه چنین جهت گیری را به طور بالقوه ناهماهنگ کننده شخصیت می دانیم و بر دستیابی به هماهنگی در زندگی انسان، توسعه آن تمرکز می کنیم. رقابت برای دستیابی به دستاوردهای بزرگ اغلب فرآیند خودشکوفایی را یک طرفه می کند، سبک زندگی را ضعیف می کند و می تواند منجر به استرس مزمن، شکست های عصبی و حملات قلبی شود.

برای اینکه نتایج مطالعه ما قابل درک تر شود، به بررسی مفهوم شخصیت طبیعی نیاز بود. آزمودنی ها دانش آموزان کلاس دهم مدرسه ژیمناستیک شماره 1256 مسکو بودند که در مجموع 27 نفر بودند. از روش‌های اصلی استفاده شد: «آرزوهای اساسی»، «سبک زندگی فرد» و همچنین آزمون Mini-Mult (تعیین وضعیت ذهنی و ویژگی‌های شخصیت)، آزمون خودشکوفایی CAT (نوعی MV Zagik و L.Ya). گزمن - 108 سؤال) ، آشنایی (10 ویژگی I) ، روش «هسته تنظیم کننده اجتماعی و روانشناختی شخصیت» - «HID» Yu.A. میسلاوسکی، بررسی تجربیات کامل و هماهنگی زندگی، آزمون روان هندسی اس. دلینگر. روش ها امکان شناسایی ویژگی های پتانسیل طبیعی فرد - آرزوهای اساسی، پتانسیل های شخصیت شناختی را فراهم می کند. ویژگی های هسته اجتماعی-فرهنگی شخصیت؛ I-concepts; ویژگی های کل نگر خودشکوفایی و سبک زندگی؛ تجربیات عاطفی

شاخص های هماهنگی در روش های «آرزوهای اساسی»، «سبک زندگی فرد»، آزمون مینی کارتون موجود است. تعیین آنها در روش های دیگر نیز امکان پذیر است.

علاوه بر داده‌های تجربی، داده‌هایی در مورد پیشرفت دانش‌آموزان، سرگرمی‌های آنها، کلاس‌ها در محافل، بخش‌ها، استودیوها و غیره جمع‌آوری شد.

فرضیه

فرضیه مطالعه ما این بود که هماهنگی رشد شخصیت در فرآیند خودشکوفایی انسان کمتر و شاید بیشتر از میل به دستاوردهای عالی و خود این دستاوردها، نقشی کمتر و شاید بیشتر از استفاده از استعدادها دارد. "به کمال بیان" (21، 1966).

روش

من به خصوص می خواهم در مورد روش CAT بگویم - یک آزمون خودشکوفایی در نسخه MV Zagik (9). این یک اصلاح داخلی از آزمون کلاسیک POI است - پرسشنامه جهت گیری شخصی، که توسط شاگرد آبراهام مازلو، اورت شاستروم در دهه 60 ایجاد شد. هر دو CAT و POI تایید شده اند و بسیار قابل اعتماد هستند. CAT بر روی نمونه ای از شهروندان شوروی مجدداً استاندارد شده است. همچنین اصلاحاتی در POI منتشر شده توسط L.Ya وجود دارد. گزمان و ام.کروز با افزودن مقیاس خلاقیت (7). با این حال، هیچ فرم مشخصات در نشریه وجود ندارد. ما CAT را در MV Zagika انتخاب کردیم، زیرا تمام دستگاه های لازم را دارد و کوتاه ترین گزینه است - 108 سوال، که هنگام انجام یک آزمون در مدرسه ضروری است (برای مقایسه: POI - 150 سوال، اصلاح توسط L.Ya. Gozman و M. Kroz — 126 سوال) . نوع MV Zagik کل ساختار محتوای آزمون POI، تمام مقیاس های آن و سیستم تعیین سطح خودشکوفایی را حفظ می کند. کل «ایدئولوژی» آزمون POI حفظ شده است.

نتایج

بنابراین، به موارد زیر رسیدیم یافته ها. از 27 آزمودنی، تنها 3 نفر طبق روش CAT به سطح بالایی از خودشکوفایی رسیدند. چند نفر به این سطح نزدیک شده اند. یک روند کلی و نه چندان واضح وجود دارد: هر چه سطح خودشکوفایی بالاتر باشد، هماهنگی سبک زندگی بالاتر است (سطح معناداری 10٪ همبستگی رتبه). این روند برای همه ظاهر نمی شود. مشخص شد که سطح خودشکوفایی دانش‌آموزان به حالات ذهنی منفی موقت، به جایگاه‌های منفی در خودپنداره بسیار حساس است. به عنوان مثال، یک دانش آموز OE، کلاس 10، سطح پایینی از خودشکوفایی و سطح بالایی از سبک زندگی هماهنگ دارد. او خجالتی است، از ظاهر خود ناراضی است، که باعث افزایش شک به خود می شود. در عین حال، در وضعیت شخصیتی او، علاوه بر انعکاس شک به خود، پتانسیل های مثبتی برای خودشکوفایی نیز وجود دارد، مقیاس های متوسط ​​​​6 و 9 که نشان دهنده سطح انرژی خوب، پشتکار است که می تواند به مقابله کمک کند. با استرس های موقعیتی دختر در 4 و 5 سالگی درس می خواند، در محافل مشغول است. نتیجه گیری: سطح خودشکوفایی به شدت تحت تأثیر ویژگی های حالات روانی، افزایش اضطراب است. اجازه دهید به این واقعیت توجه کنیم که OE در داده های CAT، مقیاس "طبیعت انسانی" بسیار بالا است، در سطح خودشکوفایی بالا، یعنی تصور یک فرد به عنوان غالبا خوب، یک تشخیص خوب از حقیقت. و دروغ، خوب و بد. نمره پایین در این مقیاس به این معنی است که آزمودنی فرد را اساساً بد و غیر هم افزایی می داند.

برای تجزیه و تحلیل ما، مهم است که این مقیاس بود که E. Shostrom، بنیانگذار آزمون POI، تفاوت قابل توجهی را بین گروه‌های آزمودنی‌های بسیار واقعی و غیرواقعی نیاورده است. تمام مقیاس های آزمون دیگر تفاوت معنی داری را نشان دادند. یعنی این مقیاس و تا حدودی مقیاس «ارزش های خودشکوفایی» منعکس کننده ارزش های فرهنگی مثبت و جهت گیری های خودسازی، رشد فردی، میل به دستاوردهای عالی و جنبه اخلاقی ارزش های فرهنگی است. .

خودشکوفایی موضوعات بسیار بالفعل متناقض است. این با تصویر ایده آل چنین شخصیت هایی در نظریه مزلو و ایده افراد بسیار توسعه یافته در جامعه روسیه ما در تضاد است. دختران BC و GO با توجه به شاخص های یکپارچه "جهت گیری در زمان" و "حمایت درونی"، سطح بالایی از خودشکوفایی را نشان دادند. تجزیه و تحلیل نشان داد که این افزایش به دلیل نمرات بالای آنها در مقیاس های «عزت نفس» و «پذیرش خود» است. آنها در مورد عزت نفس بالا، اعتماد به نفس صحبت می کنند. در مقیاس «طبیعت انسانی»، دختران دارای سطح متوسط ​​و زیر متوسط ​​هستند. به طور کلی، آنها دارای یک مرکز کنترل درونی، ثبات درونی، توانایی زندگی در زمان حال واقعی، استقلال رفتار، اعتماد به نفس، تماس خوب، عزت نفس بالا هستند. به گفته A. Maslow البته همه این ویژگی ها زمینه خوبی را برای خودشکوفایی بالا ایجاد می کنند، اما شخصیت خودشکوفایی دارای «ارزش های B» بسیار توسعه یافته است - میل به حقیقت، خوبی، زیبایی، هماهنگی، جامعیت و غیره. (13، ص 110). این ارزش‌های «وجودی» در حقیقت شبیه به گرایش‌های فرافرهنگی ما در شخصیت اصلی است، هم از نظر محتوا و هم از نظر ریشه اصلی آنها در ماهیت شخصیت: «بالاترین ارزش‌ها در خود طبیعت انسان وجود دارد و می‌توان آن را یافت. آنجا. این با دیدگاه‌های قدیمی‌تر و آشناتر که بالاترین ارزش‌ها را فقط از یک خدای ماوراء طبیعی یا منبع دیگری خارج از طبیعت انسان می‌آیند، در تضاد است» (13، ص 170). «… ارزش‌های B معنای زندگی برای اکثر مردم است. افراد خودشکوفایی فعالانه به دنبال آنها هستند و به آنها متعهد هستند." (13 ، ص 110).

وضعیت با جهت‌گیری‌های فرهنگی، به‌ویژه، اخلاقی سوژه‌های بسیار بالفعل ما چگونه است؟ مقیاس «طبیعت انسان»، همانطور که قبلاً ذکر شد، در سطح مقیاس های غیر واقعی است. بر اساس روش آشنايي (10 ويژگي از خود) هر دو دختر خودخواهي بالا و احساس برتري نسبت به ديگران را به عنوان ويژگي هاي اساسي شخصيت خود نشان دادند. آنها پیشرفت تحصیلی بالایی دارند و نگرش جدی به یادگیری دارند. بعد از فارغ التحصیلی می خواهند به دانشگاه بروند. بر اساس آزمون Mini-Cartoon، دختران دارای پتانسیل شخصیت شناختی خوبی برای خودشکوفایی هستند: مقیاس های متوسط ​​​​9، 6، 8 و 4. اما در جایگاه سوم، اضطراب کمی افزایش یافته است. به طور کلی فعالیت زندگی، هدفمندی، عزت نفس بالا، خوش بینی و خودانگیختگی غالب است. برای مقایسه: افراد با خودشکوفایی پایین در رتبه های اول در مقیاس 2,7،1 و 9 قرار دارند، یعنی «افسردگی»، «اضطراب» و «گرایش های هیپوکندری». به طور کلی، آزمون‌های POI و CAT همبستگی بسیار معنی‌داری با مقیاس‌ها و عوامل آزمون MMPI نشان می‌دهند، که بر اساس آن یک آنالوگ کاهش یافته از Mini-mult ساخته می‌شود. مقیاس‌های CAT «حمایت»، «ارزش‌های خودشکوفایی»، «احترام به خود» و «خودانگیختگی» به شدت با عامل MMPI اعتماد به نفس و عزت نفس بالا همبستگی مثبت دارند (2). در همان زمان، یک همبستگی منفی بسیار معنی‌دار CAT و POI با مقیاس‌های 7، 0، 0 («9» - درون‌گرایی) MMPI (21؛ XNUMX) یافت می‌شود.

همه این عوامل به ما اجازه می دهد تا نتایج زیر را بگیریم. تست های POI و CAT در دانش آموزان دبیرستانی شناسایی می شوند پتانسیل شخصیت شناختی خودشکوفایی شخصیت و تا حد بسیار کمتری پتانسیل ارزش فرهنگی عمومی آن. این روش ها سطح رشد شخصیت را تعیین نمی کنند، که باید شامل کیفیت تحقق نیازهای اساسی، کیفیت وضعیت شخصیتی و میزان فعلیت بخشی به ارزش های فرهنگی عمومی باشد. آن ها سطح کلی توسعه با درجه یکپارچگی هارمونیک و بالفعل شدن همه اجزای پتانسیل طبیعی شخصی تعیین می شود. برای تعیین سطح رشد شخصیت باید مجموعه‌ای از روش‌ها ایجاد شود که در سطح نظری به سطح خودشکوفایی مزلو نزدیک است، اما بر خلاف آن، لزوماً میزان هماهنگی این فرآیند را به عنوان یک امر بسیار در بر می‌گیرد. جزء مهم

نتیجه گیری دوم مربوط به جنبه سنی مشکل است. نوجوانان 15-16 ساله در مراحل اولیه خودشکوفایی هستند و طبیعتاً ناهماهنگی و تضادهایی در این فرآیند به وجود می آید. ویژگی مهم سنی آنها میل شدید به استقلال است. از طرف بزرگسالان با مقاومت روبرو می شود و اغلب حتی تشدید می شود ، از آن دفاع می شود ، که به ویژه با افزایش جزئی در مقیاس ششم آزمون مینی کارتون ، سفتی ، در بسیاری از دانش آموزان دبیرستانی آشکار می شود. به لحاظ ذهنی، این را می توان به عنوان خودخواهی در رابطه با دیگران، به عنوان یک تضاد درونی نیز تجربه کرد. "ما به شدت از استقلال استقبال می کنیم، اما... زیاده روی در هدایت درونی خطرناک است، زیرا ممکن است یک فرد نسبت به حقوق و احساسات دیگران بی احساس شود... یک بالفعل... در حد افراط در هدایت درونی قرار نمی گیرد" (6، ص 21). ). این دقیقاً همان چیزی است که در برخی از دانش آموزان مشاهده می شود، به ویژه آنهایی که دارای وضعیت شخصیتی مطلوب برای خودشکوفایی هستند. آنها می خواهند به چیزهای زیادی برسند، اما "عمدتاً برای خود پارو می زنند"، دیگران را فراموش کرده یا نادیده می گیرند. با این کار زمینه درگیری با مردم و مشکلات در ایجاد خانواده و حفظ روابط دوستانه را ایجاد می کنند.

سن تا حدودی چنین ناهماهنگی را در رشد شخصیت دانش آموزان دبیرستانی توضیح و توجیه می کند. والدین، معلمان و دانش آموزانی که خودشکوفایی بالایی دارند باید به رشد اخلاقی فرد توجه ویژه ای داشته باشند.

داده های شوستروم به طور قانع کننده ای صحت نتیجه گیری های ما را تایید می کند. عملکرد مقایسه ای گروه های مختلف از افراد آمریکایی که با استفاده از روش POI آزمایش شده اند، سطح بالاتری از خودشکوفایی را در مجرمان مرد نسبت به دانشجویان دانشگاه نشان می دهد! (21). و اگرچه همه این گروه ها به سطح بالایی از خودشکوفایی نمی رسند، اما این واقعیت قابل توجه است و به ما امکان می دهد نتیجه بگیریم که تست های POI و CAT نسبت به تمایلات خودخواهانه و ضد اجتماعی که از حفظ پایداری و طولانی مدت جلوگیری می کند حساس نیستند. خودشکوفایی نکته جالب این است که مقیاس "طبیعت انسانی" مجرمان به طور قابل توجهی کمتر از دانش آموزان است. برای یک زندگی کامل در جامعه، سطح معینی از پذیرش اشکال و روش های خودشکوفایی ضروری است. این مؤلفه مهمی از یکپارچگی، هماهنگی شخصیت، شاخص بلوغ آن است (22، ص 36). پذیرش در جامعه و طبیعت نه تنها با پذیرش خود، بلکه توسط دیگران، با خدمت اخلاقی نه تنها به جامعه خرد، بلکه به همه بشریت، طبیعت زمینی، کیهان، حاصل می شود.

اگر دانش‌آموزان با شعور بالا تمایل دارند برای خود ارزش زیادی قائل شوند و برای دیگران ارزش چندانی قائل نیستند، برعکس، برخی از دانش‌آموزان کم بالفعل تمایل دارند برای خود ارزش پایین و برای دیگران بسیار ارزش قائل شوند. در هر دو مورد، شاهد عدم تعادل در رابطه هستیم. بهینه تر و هماهنگ تر چنین تعادلی است: من ارزشمندم و تو با ارزشی و ما انسانیت ارزشمندیم. ظاهراً چنین تعادلی از ارزش‌ها به تدریج با افزایش سن به دست می‌آید، زمانی که شکاف مشخصه دانش‌آموزان دبیرستانی بین قدرت میل اساسی به آزادی، استقلال و میزان اجرای آن در رفتار غلبه شود (4,2،2,4 و XNUMX). XNUMX امتیاز، به ترتیب، توسط سیستم درجه بندی پنج امتیازی روش آرمان های اساسی تعیین می شود. «).

برای رشد هماهنگ شخصیت، تحقق کامل نیازهای اساسی و در درجه اول نیازهای مثبت ضروری است. این امکان وجود دارد که با میزان بالای تحقق نیازهای اساسی خودشکوفایی این دانش آموزان، حالات ذهنی منفی با ماهیت موقعیتی تداخل پیدا کند. اما همچنین می توان فرض کرد که میانگین معینی یا تا حدودی بالاتر از میانگین سطح کامل تحقق وجود دارد که بهینه ترین، هماهنگ ترین، از نظر حفظ قصد تحقق خود جامع و همه کاره فرد است. مورد دوم برای دانش‌آموزانی که هنوز کارهای زیادی برای انجام دادن به تنهایی (و نه به هزینه والدینشان) دارند تا واقعاً از استقلال و سطح رشد خود راضی شوند، مرتبط است. اما، همانطور که فردی مرکوری، بت دانش‌آموزان کلاس دهم ما گفت، "نمایش باید ادامه یابد." آن ها و رضایت از خودشکوفایی فرد نباید حداکثر باشد، در غیر این صورت بازی زندگی جذاب و خلاقانه نخواهد بود.

مورد بعدی اهمیت تعادل بین نیازهای اولیه انطباقی اولیه و ثانویه را نشان می‌دهد - «پایین‌تر» و «بالاتر» در اصطلاح مزلو. GM موضوع (درجه 9) تمایل بسیار زیادی برای توسعه و سطح بسیار بالایی از اجرای آن پیدا کرد (هر دو 5 امتیاز در نظرسنجی با استفاده از روش «آرزوهای اساسی»). در عین حال، تمایل اولیه اولیه برای زیستن و حفظ زندگی در او ضعیف است و درجه اجرای آن نیز پایین است (هر دو امتیاز 2). نمرات بسیار پایین، در 1 امتیاز، و در دومین میل اولیه برای قدرت شخصیت، برای اعتماد به نفس و عزت نفس بالا وجود دارد. بر اساس آزمون مینی کارتون در GM، در میان قله های پیشرو مقیاس 9 و 2، «فعالیت حیاتی» و «افسردگی» هستند که نشان دهنده وضعیت غالب تنش و ناسازگاری درونی باقی مانده با دوره های بی تفاوتی و سردرگمی است. جنرال موتورز شرایط خود را اینگونه توضیح می دهد: «تضادهای زیادی وجود دارد: بزرگترین آنها غرور و خجالتی بیمارگونه است. من همیشه خودم را به خاطر خجالتی بودن سرزنش می کنم. گاهی اوقات احساس می کنم آنطور که باید زندگی نمی کنم، اما نمی دانم چگونه باید زندگی کنم. من از دیگران شکایت نمی کنم، اگرچه اغلب آنها مرا درک نمی کنند. اغلب شما می خواهید این دنیا را ترک کنید، اما ترسناک است. ... زندگی کامل به معنای هماهنگی با خود و اطرافیانتان است.

گرایش جنرال موتورز به غرور، میل به محافظت از خود از این واقعیت آشکار می شود که اوج پیشرو در مینی کارتون مقیاس 6 او - «سفتی» است. تحقق نیاز به استقلال در رتبه پایین (2 امتیاز) قرار دارد. و او متوسط ​​است. خجالتی بودن و طبق معمول در نوجوانان وابستگی به والدین و سوء تفاهم، عدم شناسایی معنای زندگی خود مانع اجرای استقلال می شود. جنرال موتورز - دانش آموزی با عملکرد خوب، بخش ادبیات را در مجله مدرسه نگه می دارد، کتاب های پیچیده می خواند.

علیرغم خودآگاهی فعال، GM هیچ احساس پری زندگی، هماهنگی با خود، حتی تمایل آشکار برای زندگی وجود ندارد. نیازهای اولیه سرکوب شده است. بنابراین، خودشکوفایی به تنهایی برای احساس لذت و پری زندگی کافی نیست. برای این امر، حداقل در سطح متوسط، کاملاً ضروری است که نیازهای اولیه و میل به آزادی برآورده شود. خودشناسی فکری و خلاقانه بدون این آرامش و شادی به ارمغان نمی آورد. و شادی، همانطور که N. Roerich معتقد بود، «حکمت خاصی است. شادی سلامت روح است» (16). با جنرال موتورز همه چیز آنقدر غمگین نیست. او در آستانه تعیین سرنوشت برای هدف زندگی خود است. این یک بحران رشد است، اما کاهش نیست. این حالت موقت اوست. این با حضور در مشخصات شخصیتی مطابق با تست مینی کارتونی مقیاس های انرژی به اندازه کافی بالا - 6 و 9 که قدرت بالقوه بالایی از خود ایجاد می کند نشان می دهد. این قدرت و ارتباط با افراد عاقل به او کمک می کند تا از افسردگی موقعیتی خارج شود.

ناهماهنگی مشابهی بین «زمینی» و «آسمانی» در بین دانشجویان فلسفه در دانشگاه آزاد روسیه مشاهده می کنیم. 19 دانش آموز دوم بر اساس روش «سبک زندگی شخصیت»، CAT و غیره مورد بررسی قرار گرفتند. مشخص شد که خط معنوی زندگی دانش آموزان ( پرداختن به مسائل ابدی زندگی و مرگ، حقیقت خیر و شر، معنی از زندگی، ساختار کیهان، و غیره) به طور قابل توجهی قوی تر از دانش آموزان دبیرستانی بیان می شود: میانگین نمره آنها 3,8 در مقابل 2,92 برای دانش آموزان طبق یک سیستم نمره دهی پنج امتیازی است. خط بدنی که در فعالیت‌هایی که عمدتاً فعالیت بدنی دارند بیان می‌شود، در میان فیلسوفان بسیار ضعیف‌تر است: 2,9 امتیاز در مقابل 3,52 برای دانش‌آموزان دبیرستانی. خط طبیعی زندگی، که در فعالیت های خارج از منزل، در ارتباط با طبیعت بیان می شود، در بین دانش آموزان حتی کمتر است: 2,45 امتیاز در مقابل 3,4 امتیاز برای دانش آموزان. تجزیه و تحلیل زندگی نامه بسیاری از آشنایان و افراد مشهور نشان داد که همه 12 خط زندگی ارائه شده در روش زندگی شخصی به طور تطبیقی ​​ضروری هستند. از نظر ذهنی، آنها می توانند ارزش های مختلفی داشته باشند، اما، با این وجود، شما باید به همه این خطوط توجه کنید (ذهنی و جسمی، بیهوده و روزمره و ابدی معنوی، طبیعی و متمدن، جمعی و فردی، خلاق و روتین، ارتباط با جنس مخالف. و ارتباط با افراد همجنس). هرچه خطوط بیشتری از زندگی نادیده گرفته شود، اجرا نشود، میزان هماهنگی سبک زندگی فرد کمتر می شود. نادیده گرفتن، ارزیابی پایینی از شدت علاقه به این نوع فعالیت و زمان صرف شده برای آن است (2 یا 1 امتیاز).

سطح بالایی از سبک زندگی هماهنگ فقط در 26,3٪ از فیلسوفان مشاهده شده است، در میان دانش آموزان دبیرستانی - در 35,5٪. فقط یک دانش آموز به سطح خودشکوفایی بالا رسید. این دانش آموز با سطح پایین سبک زندگی هماهنگ "مطابق" دارد که نشان دهنده تخصص محدود در حوزه خودشکوفایی است. این داده ها نشان دهنده وجود ناهماهنگی بین فعالیت های روحی و جسمی فیلسوفان، نشان دهنده سطح ناکافی ارتباط با طبیعت است. کیفیت فلسفه ورزی از این عدم تعادل ها افزایش نمی یابد، بلکه برعکس کاهش می یابد. مانند موارد قبلی، در اینجا نیز ماهیت جزئی خودشکوفایی و خودشکوفایی شخصیت به عنوان یک کل را می بینیم.

جالب توجه است، به گفته وی.تی مایا و آر. ایلاردی، دانشجویان کالج پزشکی آمریکا، که تمایل دارند ارزش‌های مذهبی را در مقیاس‌های یادگیری ارزش‌ها رتبه‌بندی کنند، سطح پایینی از خودشکوفایی دارند. جهت گیری به ارزش های اخلاقی و معنوی سفت و سخت یا خودشکوفایی آنها را مسدود می کند یا هنوز راه هایی برای تحقق خود فعال خود پیدا نکرده است. به احتمال زیاد، هر دو وجود دارد. به گفته دندیس، «دگماتیسم» با همه مقیاس‌های POI همبستگی منفی دارد، اما «لیبرالیسم» نیز با همه مقیاس‌های آزمون همبستگی مثبت دارد به جز مقیاس «هم‌افزایی» (21). اغلب مذاهب اغلب به جزم انگاری شخصیت، به ویژه در میان پیروان تازه کار، و سرکوب ماهیت آزادی خواهانه و بازیگوش خودشکوفایی منجر می شوند. و همانطور که در بالا دیدیم، ارزش های معنوی و فرهنگی عمومی به تنهایی برای رشد هماهنگ شخصیت، برای خودشکوفایی یکپارچه کافی نیست. هیچ ارتباط مستقیمی بین سطح دستاوردها و میزان هماهنگی در شیوه زندگی وجود ندارد. موضوع EM، کلاس 11، دانشجوی ممتاز، به صورت خارجی وارد دانشکده شیمی دانشگاه دولتی مسکو شد. او در سبک زندگی خود هماهنگی بسیار پایینی از خود نشان داد. و بالعکس، افراد متوسط ​​اغلب سطح بالایی از سبک زندگی هماهنگ را نشان می دهند.

به طور خلاصه

1. در بسیاری از موارد، سطح بالای خودشکوفایی که با روش‌های POI و CAT اندازه‌گیری می‌شود، فقط خودشکوفایی جزئی است و نمی‌تواند به عنوان شاخصی برای رشد کلی فرد عمل کند. این نتیجه گیری نه تنها برای دانش آموزان دبیرستانی، بلکه برای بزرگسالان نیز صدق می کند. هر دوی این روش ها پتانسیل شخصیت شناختی شخصیت را می سنجند که برای خودشکوفایی مطلوب تر است، اما نه سیستم یکپارچه تعیین درونی آن.
2. این فرضیه تأیید می شود که رشد شخصیت باید در درجه اول بر دستیابی به یک فرآیند هماهنگ خودشکوفایی متمرکز باشد و نه بر دستیابی به حداکثر موفقیت در تحقق مقصد. در غیر این صورت، دستاوردهای بالا رضایت، آرامش درونی و شادی به همراه نمی آورد.
3. دلایل نارضایتی دانش آموزان با فعلیت بالا، ناهماهنگی جدی در پتانسیل طبیعی و اولیه شخصی آنها، در یک یا چند جزء آن و خودشکوفایی نسبی است. ناهماهنگی بیرونی شخصیت توسط ناهماهنگی های درونی ایجاد می شود.
4. وضعیت و میزان هماهنگی پتانسیل طبیعی فرد، تعیین کننده اصلی ویژگی های عمومی اجتماعی- فرهنگی و رفتاری یک فرد است.
5. خودشکوفایی هماهنگ شامل: هماهنگی ساختاری شخصیت در قالب ادغام پتانسیل های درونی، ایجاد نسبت های بهینه غالب در هر یک از سه مؤلفه شخصیت اصلی و بین این مؤلفه ها. هماهنگی عاطفی در قالب حالات ذهنی عمدتا مثبت و لحن عاطفی زندگی؛ هماهنگی رویه ای آن در قالب عملکرد عمدتاً بهینه - مصرف معقول منابع انرژی، قدرت میل متوسط، حفظ عنصر بازی در خودشکوفایی، تعادل انواع مختلف فعالیت ها و غیره.
6. بر اساس قانون بخش طلایی، می‌توان وضعیتی هماهنگ را زمانی در نظر گرفت که حدود دو سوم روابط درونی و بیرونی شخصیت به طور مطلوب متعادل باشد و یک سوم دیگر متعادل نباشد. ظاهراً همین امر به نسبت تجربیات مثبت و منفی در خودشکوفایی و ویژگی های عملکرد مربوط می شود. مکان های شخصیتی متعادل به طور مطلوب فرآیند رشد را پویا می کنند. در عین حال، باید نیاز ویژه به هماهنگی اساسی مهمترین لحظات سازگارانه پتانسیل اساسی فرد را در نظر گرفت: آرزوهای اساسی اولیه، جهت گیری های فرهنگی اخلاقی و تعادل در وضعیت شخصیتی ویژگی های زیر عصبی و به طور معمول بیان شده است. .
7. ذهنیت آمریکایی با جهت گیری خودشکوفایی به سمت موفقیت های بسیار بالا در یک محیط اجتماعی رقابتی، به سمت شخصیت پیروز، به سمت ابتکار، توانایی پذیرش کافی چالش های محیطی مشخص می شود. "جهت گیری فاجعه بار جامعه ما به بازار، فعلیت بخشی را بسیار دشوار می کند" (21، ص 35).
8. ذهنیت روسی توسعه را در درجه اول بر الزامات یک دولت تا حد زیادی تمامیت خواه، بر تظاهرات متوسط ​​و از سوی دیگر، بر عدالت و وظیفه شناسی متمرکز می کند (متاسفانه دومی فقط برای بسیاری ایده آل است). نه یک و نه دیگر ذهنیت ها و جوامع به فرآیند خودشکوفایی هماهنگ کمک نمی کنند.
9. سطح هماهنگی در رشد شخصیت را می توان از لحاظ نظری با نسبت تعداد تعادل های بهینه و غیربهینه در پایه طبیعی و در پتانسیل های I یک فرد تعیین کرد. به تعبیر مزلو، ما شعار جدیدی را تدوین می کنیم: "انسان باید تا آنجا که می تواند هماهنگ شود."

مراجع

1. آلکسیف AA، گروموا LA روانشناسی هندسه برای مدیران. L.، 1991.
2. Antsyferova LI مفهوم شخصیت خودشکوفایی A. Maslow // سوالات روانشناسی. 1970 - شماره 3.
3. Antsyferova LI به روانشناسی شخصیت به عنوان یک سیستم در حال توسعه //روانشناسی شکل گیری و رشد شخصیت. - م.، 1981.
4. Artemyeva TI رابطه متقابل بالقوه و بالفعل در رشد شخصیت. آنجا.
5. آسمولوف AG روانشناسی شخصیت. - م.، 1990.
6. گوزمن ل.یا. روانشناسی روابط عاطفی. - م.، 1987.
7. Gozman L.Ya.، Kroz M. اندازه گیری سطح خودشکوفایی شخصیت // روش های اجتماعی-روان شناختی تحقیق در روابط زناشویی. م.، 1987.
8. Zeigarnik BV نظریه های شخصیت در روانشناسی خارجی. م.، 1982.
9. Zagika MV تأیید روان‌سنجی اعتبار پرسشنامه‌ای که سطح خودشکوفایی یک فرد را اندازه‌گیری می‌کند. کار فارغ التحصیل. دانشکده روانشناسی، دانشگاه دولتی مسکو، 1982.
10. Golitsyn GA، Petrov VM هارمونی و جبر زندگان. م.، 1990.
11. Lisovskaya E. خودشکوفایی شخصیت //NTR و روانشناسی اجتماعی. م.، 1981
12. بهترین تست های روانشناسی برای راهنمایی شغلی و انتخاب شغل. پتروزاوودسک، 1992.
13. مزلو A. خودشکوفایی // روانشناسی شخصیت. متن ها م.، 1982.
14. Mislavsky Yu.A. خودتنظیمی و فعالیت فرد در نوجوانی. م.، 1991
15. Motkov OI روانشناسی خودشناسی شخصیت: پرکت. شهرک M.: UMTs منطقه نظامی جنوبی مسکو - مثلث، 1993.
16. Roerich N. در کتاب. «سالن های ورزشی، دبیرستان های دولتی و غیر دولتی». م.، 1994.
17. Poshan T., Dumas C. Maslow A., Kohut H.: مقایسه // خارجی. روانشناسی. 1993، شماره 1.
18. Feidimen D., Freiger R. شخصیت و رشد شخصی. موضوع. 4. م.، 1994.
19. Ferrucci P. ما چه کسی می توانیم باشیم: روان سنتز به عنوان روشی برای رشد ذهنی و معنوی // روانشناسی تجربی و کاربردی. 1994، شماره 1.
20. Hekhauzen H. انگیزه و فعالیت. T. 1. M.، 1986.
21. Shostrom E. Anti-Carnegie یا Manipulator. مینسک، 1992.
22. اریکسون ای. کودکی و جامعه. اوبنینسک، 1993.
23. مزلو A. انگیزه و شخصیت. نیویورک، 1954/
24. مزلو A. به سوی روانشناسی وجود. نیویورک: ون نوستراند، 1968.
25. مزلو A. دورتر از طبیعت انسان. نیویورک، 1971.
26. Shostrom E. Manual for Personal Orientation Inventory POI. سن دیگو، 1966.